सेलिङ्ग के सी
दिखुवा र साप्सुसँगै बगिरहेका तीर्थ संगम रार्इ
विषम छ सडकहरु द्धिविधा छन बाँच्नु र बचाईहरु यो बेनिर्णय निरुपण मथिंङ्गल कुन नदी भएर बग्न सक्छ ? यो मष्तिस्कमा उत्पन्न चेतना कुन तरङ्गमा बग्न सक्छ ?यो अति वर्श्चनिय सतहलाई चिर्दै
उकालो लम्की रहेका श्रष्टा तिर्थ संगम रार्इको कुरा गर्दैछु । पछिल्लो ३ बर्षदेखि संसारको तेश्रो रोजगारको गन्तव्य स्थान दोहा कतारमा नेपाली युवा जनशक्ति दोव्वरको हिसावमा बढेको छ । पहिलो त अन्तराष्ट्रिय रेमिट्यान्स भित्राउने सवालमा मुलुकलाई फाईदा नै छ परन्तु देश युवा विहिन हुनुबाट राष्ट्रले ठुलो युवा जनशक्तिको घाटा व्यहोर्नु परिरहेको छ ।बर्षेनी लाखौँको हिसाबमा नेपाली युवाहरु रोजगार विहिन भएबाट यस्ता बैदेशिक रोजगारको अवसरहरुको समस्या मत्थर त पारेकै छ तर २५ बर्ष बुढो श्रम सम्झैाता अनुसार युवा जनशक्ति गुन्द्रुकको भाउमा बेच्ने प्रवृति छुट्न सकेको छैन । हो यहि समस्याको जडबाट अछुतो रहन नसकेका साहित्यकार तिर्थ संगम र्राई आज रेगिस्थानमा बाँचेर पनि कृति प्रकाशनमा अब्बल दर्जामा उभिन सफल भएका छन् । यो दर्वियान प्रारम्भिक कालको होईन यो कृति प्रकाशनको पर्वियान नेपाली साहित्यको ति व्र विकासक्रमको हो । यहाँ नेर श्रष्टाहरु अभ्यासमा त पक्कै पनि छन नै तर अभ्यास भन्दा एक खुट्किलो माथि उठिसकेका छन यहाँका श्रष्टाहरु । मुलुक बाहिर दार्जिलिङ्ग , हङ्गकङ्ग अनि पछि कतारलाई नेपाली साहित्यको बाङ्गमयको उर्भर भूमि मानिन्छ यहि रफ्तारमा विभिन्न साहित्यकार हरुबाट प्रसस्तमात्रमा कृतिहरुपनि प्रकासनमा आइनै रहेका छन । म यसलाई कृति प्रकाशनको होड भन्दिन किन भने साहित्यिक चेतना नभएका श्रष्टाहरु कृति प्रकाशन गर्न सक्दैनन् यो चानचुने कुरा हुदै होईन । यो लाखौँमा एक साहित्यकार जन्मिनुको उपज हो । साहित्यमा 
रुचि राख्नु मात्रै त ठुलो कुरा हो भने त्यहाँ लागेर नेपाली साहित्यलाई एउटा इटा थप्नेकाम गर्नु त पृथ्वी जति ठुलो हो । माथि उल्लेख गरिएका नेपाली साहित्यको उर्भर भुमिहरु मध्ये कतारको भौगोलिक र प्राकृतिक जिवनचर्या दीन लाग्दो मात्र छैन निस्चित रुपमा पिडा दायक छ । साथै यहाँ कानुनी परिधि भित्र रहेर निश्चित समयमा आफनो मुलुक फिर्नु पर्ने हुन्छ यसरी सस्तो श्रम बेचेर तकियामा सुनौलो भविष्य बुन्नु आएका आम नेपालीहरुको भिडबाट एउटा श्रष्टा जन्मिनुलाई सिंगो नेपालकै उन्नती हो भन्नु पर्छ । यहाँ आएका कैयौ नेपालीका मानसिक संवेदनाहरु बग्रेल्ती समस्यासँग सम्वन्धित छन तर चेतनाका स्तर उठेकाहरुले यस्ता समस्याहरुलाई बुझेका छन यहि बुझ्नु नै एउटा साहित्यि माध्यम हो भन्नु पर्छ । रेगिस्थान तिर गएर नेपालीहरु गैँती बेल्चा मात्र चलाउदैनन् रचनात्मक कामका सँगै साहित्य सृजना पनि गर्छन भन्ने कुराको ज्वलन्त उदाहरुण हो यो प्रकाशन । आजको युग प्रतिस्वपर्धाको युग हो भौतिक संञ्चार विकासले पृथ्वीलाई गाउँमा भेट्न थालेको बेला नेपालीहरु अझै पनि संकुचित दायरा भित्र बाँचिरहेका छन् । यस्ता यथास्थितिवादि सोच भएकाहरुलाई यो "प्रवासी सँगालो संगम अनि सहयात्रीहरु" पुस्तकले मिठो चाबुक दिएको छ । प्रवासी सँगालो संगम अनि सहयात्रीहरु पुस्तक भित्रको कोक्टेल परिकार र यस सँग सम्वन्धित रचना औपन्यासिक कथाको साङ्गगो पाङ्गगो नजिकसँग हेर्न पाइयो प्रवासी जिवनमा रहँदा प्रवासमै बसि बसि नेपालको चित्रलाई समिपबाट हेर्न पाउनु सानो कुरा सम्झीनु हुन्न ।श्रष्टा तिर्थ संगम रार्इ बुर्इपा -१ ब्यासिँटोल खोटाङ्ग दिक्तेलमा आमा मेम् हिरा रारइ र बु्बा राम बहादुर रार्इबाट २०३४ सालमा जन्मिएका हुन् । स्नातक सम्मको अध्ययन गरेका संगमको स्थाइ बसोबास लेटाङ्ग ७ खैरेनी मोरङ्ग हो । पूर्वेली साहित्ययात्रामा उहाँको नाम नयाँ होइन । साहित्य दुख्नुबाट सुरु हुन्छ यहि दुखाइको अनुभुतिहरु यहाँ कतै कतै पोखिएका छन् ।
विषम छ सडकहरु द्धिविधा छन बाँच्नु र बचाईहरु यो बेनिर्णय निरुपण मथिंङ्गल कुन नदी भएर बग्न सक्छ ? यो मष्तिस्कमा उत्पन्न चेतना कुन तरङ्गमा बग्न सक्छ ?यो अति वर्श्चनिय सतहलाई चिर्दै
उकालो लम्की रहेका श्रष्टा तिर्थ संगम रार्इको कुरा गर्दैछु । पछिल्लो ३ बर्षदेखि संसारको तेश्रो रोजगारको गन्तव्य स्थान दोहा कतारमा नेपाली युवा जनशक्ति दोव्वरको हिसावमा बढेको छ । पहिलो त अन्तराष्ट्रिय रेमिट्यान्स भित्राउने सवालमा मुलुकलाई फाईदा नै छ परन्तु देश युवा विहिन हुनुबाट राष्ट्रले ठुलो युवा जनशक्तिको घाटा व्यहोर्नु परिरहेको छ ।बर्षेनी लाखौँको हिसाबमा नेपाली युवाहरु रोजगार विहिन भएबाट यस्ता बैदेशिक रोजगारको अवसरहरुको समस्या मत्थर त पारेकै छ तर २५ बर्ष बुढो श्रम सम्झैाता अनुसार युवा जनशक्ति गुन्द्रुकको भाउमा बेच्ने प्रवृति छुट्न सकेको छैन । हो यहि समस्याको जडबाट अछुतो रहन नसकेका साहित्यकार तिर्थ संगम र्राई आज रेगिस्थानमा बाँचेर पनि कृति प्रकाशनमा अब्बल दर्जामा उभिन सफल भएका छन् । यो दर्वियान प्रारम्भिक कालको होईन यो कृति प्रकाशनको पर्वियान नेपाली साहित्यको ति व्र विकासक्रमको हो । यहाँ नेर श्रष्टाहरु अभ्यासमा त पक्कै पनि छन नै तर अभ्यास भन्दा एक खुट्किलो माथि उठिसकेका छन यहाँका श्रष्टाहरु । मुलुक बाहिर दार्जिलिङ्ग , हङ्गकङ्ग अनि पछि कतारलाई नेपाली साहित्यको बाङ्गमयको उर्भर भूमि मानिन्छ यहि रफ्तारमा विभिन्न साहित्यकार हरुबाट प्रसस्तमात्रमा कृतिहरुपनि प्रकासनमा आइनै रहेका छन । म यसलाई कृति प्रकाशनको होड भन्दिन किन भने साहित्यिक चेतना नभएका श्रष्टाहरु कृति प्रकाशन गर्न सक्दैनन् यो चानचुने कुरा हुदै होईन । यो लाखौँमा एक साहित्यकार जन्मिनुको उपज हो । साहित्यमा 
रुचि राख्नु मात्रै त ठुलो कुरा हो भने त्यहाँ लागेर नेपाली साहित्यलाई एउटा इटा थप्नेकाम गर्नु त पृथ्वी जति ठुलो हो । माथि उल्लेख गरिएका नेपाली साहित्यको उर्भर भुमिहरु मध्ये कतारको भौगोलिक र प्राकृतिक जिवनचर्या दीन लाग्दो मात्र छैन निस्चित रुपमा पिडा दायक छ । साथै यहाँ कानुनी परिधि भित्र रहेर निश्चित समयमा आफनो मुलुक फिर्नु पर्ने हुन्छ यसरी सस्तो श्रम बेचेर तकियामा सुनौलो भविष्य बुन्नु आएका आम नेपालीहरुको भिडबाट एउटा श्रष्टा जन्मिनुलाई सिंगो नेपालकै उन्नती हो भन्नु पर्छ । यहाँ आएका कैयौ नेपालीका मानसिक संवेदनाहरु बग्रेल्ती समस्यासँग सम्वन्धित छन तर चेतनाका स्तर उठेकाहरुले यस्ता समस्याहरुलाई बुझेका छन यहि बुझ्नु नै एउटा साहित्यि माध्यम हो भन्नु पर्छ । रेगिस्थान तिर गएर नेपालीहरु गैँती बेल्चा मात्र चलाउदैनन् रचनात्मक कामका सँगै साहित्य सृजना पनि गर्छन भन्ने कुराको ज्वलन्त उदाहरुण हो यो प्रकाशन । आजको युग प्रतिस्वपर्धाको युग हो भौतिक संञ्चार विकासले पृथ्वीलाई गाउँमा भेट्न थालेको बेला नेपालीहरु अझै पनि संकुचित दायरा भित्र बाँचिरहेका छन् । यस्ता यथास्थितिवादि सोच भएकाहरुलाई यो "प्रवासी सँगालो संगम अनि सहयात्रीहरु" पुस्तकले मिठो चाबुक दिएको छ । प्रवासी सँगालो संगम अनि सहयात्रीहरु पुस्तक भित्रको कोक्टेल परिकार र यस सँग सम्वन्धित रचना औपन्यासिक कथाको साङ्गगो पाङ्गगो नजिकसँग हेर्न पाइयो प्रवासी जिवनमा रहँदा प्रवासमै बसि बसि नेपालको चित्रलाई समिपबाट हेर्न पाउनु सानो कुरा सम्झीनु हुन्न ।श्रष्टा तिर्थ संगम रार्इ बुर्इपा -१ ब्यासिँटोल खोटाङ्ग दिक्तेलमा आमा मेम् हिरा रारइ र बु्बा राम बहादुर रार्इबाट २०३४ सालमा जन्मिएका हुन् । स्नातक सम्मको अध्ययन गरेका संगमको स्थाइ बसोबास लेटाङ्ग ७ खैरेनी मोरङ्ग हो । पूर्वेली साहित्ययात्रामा उहाँको नाम नयाँ होइन । साहित्य दुख्नुबाट सुरु हुन्छ यहि दुखाइको अनुभुतिहरु यहाँ कतै कतै पोखिएका छन् ।वहाको पुस्तक प्रकाशन र वहाँको रचनाहरु देखेर मैले डा. तारानाथ शर्मा ज्यूलाई सम्झन पुगेँ आफु विदेशमा हुँदा वहाँको परिवारले द्रव्य बस्तुको आशा गरेका थिए तर राम्रा निवन्ध "बेलायततिर बरालिँदा" लिएर आए । यहि मानेमा लेखक तिर्थ संगम रार्इ ज्यूलाई पनि द्रव्य पिसाचले छोएको छैन भन्न उपयुक्त ठान्छु ।विशेष गरेर वहाँको रुचि भएका पुस्तक भित्रका खुराकहरु यौवन धार छोएर बगेको पाइएता पनि यथार्थताको नविनतम कोसिसले पुस्तकलाई माथि उठाएको छ । पहिलो खण्डमा घायल प्रेमी प्रतिनिधि लघु उपन्यास श्रीगणेस गरेका छन् साहित्यकार तिर्थ संगम रार्इका कथाका कथानकहरु रंगिँन प्रवृतिका छन् । अहिलेका तन्नेरीहरुले पढ्ने खालको । यो कथालाई पत्रकार तथा साहित्यकार श्री श्याम सुन्दर शशीज्यूले फिल्मी कथा भनेका छन् । तर बम्बैया शैलीकै भन्नु पर्ने अवस्था यो कथाको छैन कथा हाम्रो जिवनमा र हाम्रो समाजमा घट्न सक्ने सँभावनाको छ त्यसैले यो कथाले अवको सम्भावित घटनालाइ खवरदारी गरेका छन् । कथाहरु भावनात्मक हुन गयो भने पाठकले त्यसबाट केहि पाउन सक्दैनन् तर यथार्थपरक कथाहरु लेख्न सक्नु चाहिँ कथाकारले पाठकलाई दिएको सवक हो भन्नु पर्छ । एउटा सम्वेदनशील जवान केटा र केटीले गरिने यौवनकामवासनाको अर्को रुप हो माँया । यो ध्रुव सत्य हो यदी यस्तो प्रेम नहुदो हो त श्रृष्टिको कल्पना हुन सक्दैन भन्ने कुरा उपन्यासकारले भन्न खोजेका छन् । पिडाहरु, चोटहरु, र दुःखहरु प्रेमको मल्हमले नै मथ्थर हुन सक्छ जस्तै फलामले फलाम काट्छ भने जस्तै । कामबासनाबाट चोटहरुलाई मलमपटि गर्नेकाम भएको छ कथामा । दृष्टान्त स्वरुप अमितलाई स्वेताले प्रेममा धोका दिएको हुन्छ अमित धोखा सहन नसकेर घायल प्रेमी बनेर उग्र निरासतामा डुवेर मृत्यूलाई समाउदै छ । यहिबेला आस्था कथाको माया, प्रेम यौवन चाहना कामुकतापन देखाउदै साथ दिन तयार भएकी छिन कथामा मानविय संवेदनाहरु बढि उदासिनतातिर मुड्यो भने लोकमा धेरै टिक्न सक्दैन अथवा सम्भावनाहरु प्रसस्तै भेटाउन सक्छ भन्ने कथाको मनसाय छ यति हुदा हुदै पनि कथाको अन्तयष्टि शुन्यतामा टुङ्गएिको छ आस्थाले घायल प्रेमी अमितलाई मरेको मान्छेबाट ज्यूदो त बनायो परन्तु सँकुचित समाजले यी दुइको पवित्र मायालाई चिन्न सकेनन टुसाउदै गरेको मायाको मुना निमोठिने डरले नयाँ सँसार बसाउन अमित र आस्था भागेर दार्जिलिङ्ग जाने क्रममा मालवाहक ट्रकमा मोटर साइकल ठोक्किँदा आस्थाको प्राणपखेरु उडेको छ भने अमितफेरी एक्लो बनेको छ । यो कथा सँकुचित अभिभावकहरुलाई एउटा राम्रो संन्देश बनेको छ ।उपन्यासकारले इलामको स्थानिय भौगोलिक परिवेश र त्यहाँको प्राकृतिक बान्किलाई सेरोफेरोमा बाँधेर पूर्विय सौन्दर्य भूखण्ड र त्यहाँका प्राकृतिक छटाहरुको परिचय पनि राम्ररी गर्न भ्याएका छन् "प्रवासी सँगालो सँगम अनि सहयात्री" मार्फ । जिवनका भोगाईहरु बाँच्नुको असली साहित्य हो यदी साहित्य जिवन र जगतको दर्पण हो भने । अवको साहित्य लेखन शैली केहि हदसम्म व्यावसायिक पनि हुनुपर्छ भन्ने मेरो मान्यता छ त्यसैले साहित्यमा कामुकता रङ्गँको अनि अपरिहार्यताले हुन्छ कि बजारमा देखिएका रङ्गी विरङ्गी पेपरहरुसँग प्रतिस्पर्धा गर्न सकोस् त्यसो त अकबरे सुनलाई कसी लगाउनु पर्दैन यद्धपि कसी नै लगाएर साहित्यलाई अझ आकर्ष बनाउन सक्नु चाँहि साहित्यकारको खुवि हो । जब लेखक यथार्तपरक बन्न सक्छ तब समाजमा घट्ने विसँगतिहरुको हुवहु चित्रण गर्न सक्दछ । हाम्रो समाज केहि सँकुचित त छ नै त्यो हुनु सँगै सामाजिक सिमारेखा साँस्कृतिक अवरोधहरु पनि प्रसस्तै छन् । तर त्यसलाई साहित्यले पूर्ण रुपमा लेप लगाएर सामाजिक मान्यता कायम राखि साँस्कृतिक सहिष्णुता माथि उठाउनु साहित्य साधकको कर्तव्य हो ।
यहाँ तिर्थ संगम रार्इ केवल उपन्यासकार मात्र बनेर प्रस्तुत भएका छैनन् घरी गजलकार बनेका छन् घरी गीतकार बनेका छन् । "पुस्तक प्रवासी सँगालो सँगम अनि सहयात्री" मार्फत वहाँको कोक्तिल प्रस्तुतिले अलग अलग धारको साहित्यकार बनेका छन् उपन्यासको अन्त्यको सुरुवात मै ११ वटा गजल प्रस्तुत गरेका छन् । गजलहरु प्राय सबै श्रृगारिक रसका भेटिएबाट गजलकार यूवा हुनुको उपज हो की भन्ने भान पर्छ । ११ मध्यको एउटा गजल राष्ट्रिय भावनाले ओतप्रोत मात्र छैन गजलकारको सँवेदनिय देश चिन्तनको छनक देख्न सकिन्छ साथै राजनितिक विसँगतिको पराकाष्टा स्वरुप यसरी प्रस्तुत् भएका छन् तिर्थ संगम रार्इ ।
टुक्रा टुक्रा भयो देश झिटि झ्याम्टा कसे अरे
बुढा खाडा सबै छाडि यूवाहरु विदेश पसे अरे
एउटा युगल गीत र सातवटा अनेकन विचारका कविताहरु पुस्तकमा पाइन्छ त्यस मध्ये "मेरो देश रोएको बेला" प्रतिनिधि कविता उच्चकोटिको रहेको छ । यस गद्य कविताको कवित्व असली साहित्य जस्तो लाग्छ एउटा प्रेमीकाले प्रेमीलाई माँया गर्नको निम्ति अनुनय विनय गरिरहेकी छिन तर यहाँ आएर कवि वडो विचलित बनेको पाइन्छ देश अभावले छट्पटाएको बेला अशान्तिले मुर्छा परेको बेला अझ विस्तारवादीले देशलाई गाँजेको बेला यस्तो माँयामा फसेर सँम्वेदनहिन बन्नुहून्न भनेर पृथक बिचार सन्चार गरेर राष्ट्रवादीहरुलाई सुसुचित गराएको छन तिर्थ संगम रार्इले । यति सम्म राष्ट्रप्रप्रति सँवेदनशील बनेका छन कि ऊ सामु एउटा मस्त तरुनी युवति आफ्ना सम्पूर्ण जवानी प्रस्फुटन गरार्इ ज्यान समर्पण गरिरहेकी छिन कविता बनेर तर कवि यसो भन्छन् ।
सुनसान ......... चुक झैँ अध्यारो रात
बैरीहरु परेड खेलिरहेको छ
मेरो देश र धर्तिको छातिहरु
तिमी भने,
मेरो झुपडिको विछ्यौनामा
बैशको उन्माद जवानीलिएर
काम वासनाले मदहोस बनेर
सुस्त सुस्त आई रहेकी छ्यौ
तिमीलाई म के उपमा दिउँ -
कामिनि, दामिनी या कामदेवी
भो पर लैजाउ ति म्रा अंङ्ग प्रत्यङ्गहरु
किन भने
यहाँ माटोले रगत मागिरहेको बेला
यो देशको सिमाना मिचि रहेको बेला ।
पृष्ठ ६१
सबै प्रस्तुतिहरुमा साहित्यकार तिर्थ संगम रार्इ व्यापारीक रुपमा प्रस्तुत भए पनि यो कवितामा आएर राष्ट्र भावनाले ओतप्रोत बनेका छन् । झण्डै झण्डै यो कविता लाई प्रगतिधारको भन्न सकिन्छ ।
टुक्रा टुक्रा भयो देश झिटि झ्याम्टा कसे अरे
बुढा खाडा सबै छाडि यूवाहरु विदेश पसे अरे
एउटा युगल गीत र सातवटा अनेकन विचारका कविताहरु पुस्तकमा पाइन्छ त्यस मध्ये "मेरो देश रोएको बेला" प्रतिनिधि कविता उच्चकोटिको रहेको छ । यस गद्य कविताको कवित्व असली साहित्य जस्तो लाग्छ एउटा प्रेमीकाले प्रेमीलाई माँया गर्नको निम्ति अनुनय विनय गरिरहेकी छिन तर यहाँ आएर कवि वडो विचलित बनेको पाइन्छ देश अभावले छट्पटाएको बेला अशान्तिले मुर्छा परेको बेला अझ विस्तारवादीले देशलाई गाँजेको बेला यस्तो माँयामा फसेर सँम्वेदनहिन बन्नुहून्न भनेर पृथक बिचार सन्चार गरेर राष्ट्रवादीहरुलाई सुसुचित गराएको छन तिर्थ संगम रार्इले । यति सम्म राष्ट्रप्रप्रति सँवेदनशील बनेका छन कि ऊ सामु एउटा मस्त तरुनी युवति आफ्ना सम्पूर्ण जवानी प्रस्फुटन गरार्इ ज्यान समर्पण गरिरहेकी छिन कविता बनेर तर कवि यसो भन्छन् ।
सुनसान ......... चुक झैँ अध्यारो रात
बैरीहरु परेड खेलिरहेको छ
मेरो देश र धर्तिको छातिहरु
तिमी भने,
मेरो झुपडिको विछ्यौनामा
बैशको उन्माद जवानीलिएर
काम वासनाले मदहोस बनेर
सुस्त सुस्त आई रहेकी छ्यौ
तिमीलाई म के उपमा दिउँ -
कामिनि, दामिनी या कामदेवी
भो पर लैजाउ ति म्रा अंङ्ग प्रत्यङ्गहरु
किन भने
यहाँ माटोले रगत मागिरहेको बेला
यो देशको सिमाना मिचि रहेको बेला ।
पृष्ठ ६१
सबै प्रस्तुतिहरुमा साहित्यकार तिर्थ संगम रार्इ व्यापारीक रुपमा प्रस्तुत भए पनि यो कवितामा आएर राष्ट्र भावनाले ओतप्रोत बनेका छन् । झण्डै झण्डै यो कविता लाई प्रगतिधारको भन्न सकिन्छ ।
प्रस्तुति वाक्य गठन शव्द चयन भाषा शैली बिचार र कलाको उचित समायोजन गर्ने कोशिसले पुस्तकको महंगाई ह्वात्तै बढेको छ ।
तलको कविता अंशहरु कविको खुवी जोख्ने कसी हो दृष्टान्त स्वरुप
सलल........... कलकल .. छङ्गछङ्ग गर्दै
बगिरहेका छन् दिखुवा र साप्सुसँगै
जिवनका अनेकौं भङ्गालोहरु
पृष्ठ ६०
माथिको अंश ठ्याक्कै साहित्य जस्तो छ साधारण बोलीचालीका शव्दहरुलाई साहित्य भन्न मिल्दैन साहित्यिक हुनुपर्छ । भनिन्छ लेख्छु भनेर कविता लेखिदैन देख्छु भनेर सपना देखिदैन सपना र रचना हाम्रो अन्तर चेतनाको उपज हो । विशेष त तिर्थ संगम रार्इका रचनाहरु यौवन भएर वगेपनि निस्कर्षमा क्रन्दन , चिन्तन , पिडा, क्रोध, विवसता, चित्कार, अटहास, अनायसता, आँसु, हाँसो , रोदन, छट्पटाहट, माँया, प्राप्ति देखि लिएर राजनितिक विज्ञानको सम्भावना सम्म पुगेका छन् । यतिहुँदा हुदै पनि देखिएको नराम्रो पक्षलाई औँल्याउनु समिक्षकको कर्तव्य ठान्दछु ।
बहाँका रचनाहरु त्यति प्रगतिवादि छैनन् । कथाको निस्कर्षशुन्यवादि छ यसले पाठकलाई सुसुचित गर्न सकेको छैन निर्माण दिन सकेको छैन । सुद्धासुद्धिमा ध्यान नदिएबाट सात्यिकार संगम केहि हतारिएको हो कि भन्न सक्ने ठाँउहरु छन् । साथै कुनै कुनै ठाउँमा शव्द चैनले आमेल पैदा गराएको छ । एउटै श्रष्टाको रचनाहरुको दुइ स्थान पाएको छ यसो नहुनु चाहिँ राम्रो हो ।
दृष्टान्त -सायद कुनै पर पुरुषको र्स्पर्स हुनुपर्छ । पृष्ठ :३४
आस्थाको दुवै नितम्व अमितको ढाडमा ठोकिँदा । पृष्ठ ३९
तीन खण्डमा विभाजित यो पुस्तकमा दोहामा रहेर कलम चलाउने स्थापित साहित्यकार अथवा साहित्यमा महत्व पूर्ण योगदान दिने साहित्यकार तथा कृति प्रकाशन गर्ने श्रष्टाहरुलाई पनि समेटिएबाट यो सोच नविनतम हो भन्नु पर्छ । दोश्रो खण्डको सुभारम्भमा सिताराम आचार्यबाट लिखित सँस्मरण आलेख लेखीको छ । यो सँस्मरणमा विश्व साइकल यात्रामा भोगेका तितो मिठो स्मरणहरु चित्रित छ यसको निस्कर्ष के छ भने प्रदेशमा पनि विश्वमा रहेका नेपाली मुलका नेपालीले सहयोगको आदानप्रदान गर्दो रहेछ भन्ने देखाइएको छ एक बर्मेली नेपालीले सितारामजी लाई सहयोग गरेको छ जो स्वदेशी नेपाली पनि गर्न सक्ने थिएन ।
मेरो खोटाङ्ग यात्रा र साले जिन्दगी शिर्षकबद्ध सँस्मरण लेख साहित्यकार विक्रम चेतनसिल रार्इ ज्युले लेख्नु भएको छ यो लेख घतलाग्दो छ जो एक पटक पढ्नै पर्छ । बषौँ पछि दोहा कतारबाट गाँउ पुग्दा नेपालको हस्ती साहित्यकारहरुसँग भलाकुसारी गरेको रोचक घटनालाई कलात्मक ढङ्गले प्रष्टाएका छन् । २ वटा यात्रा सँस्मरण लेख र भरतविशाल रार्इको हार्दिक श्रदाञ्जली वाइ वाइ दिवश दाइ शिर्षकबद्ध समर्पण वियोगान्त घटना क्रम जोडिएको छ साथै सेलिङ्ग के सीको कथा तिर्खा इखालु रमेश गेलालको घचघचि व्यङ्गय प्रहार विमा खेति यथार्थपरक छ । यो व्यङ्गयले विमाको खेति गर्ने छदम भेषीहरुलाई मिठो व्यङ्गय प्रहार गरेका छन् । दोस्रो खण्ड भित्र परेका ३ वटा कविताहरु स्थापित कलमहरुले लेखेका कविताहरु छन्, जो अत्यन्तै सँवेदनशील र गहकिला छन् । कवि गिरि श्रीस मगरको आस्था होचिएपछि शिर्ष कविताले दरिद्रताको पराकाष्टाबाट क्रान्तिको बुलन्दि गरेका छन । साथै कवि महेन्द्र अदृष्य रार्इको
तलको कविता अंशहरु कविको खुवी जोख्ने कसी हो दृष्टान्त स्वरुप
सलल........... कलकल .. छङ्गछङ्ग गर्दै
बगिरहेका छन् दिखुवा र साप्सुसँगै
जिवनका अनेकौं भङ्गालोहरु
पृष्ठ ६०
माथिको अंश ठ्याक्कै साहित्य जस्तो छ साधारण बोलीचालीका शव्दहरुलाई साहित्य भन्न मिल्दैन साहित्यिक हुनुपर्छ । भनिन्छ लेख्छु भनेर कविता लेखिदैन देख्छु भनेर सपना देखिदैन सपना र रचना हाम्रो अन्तर चेतनाको उपज हो । विशेष त तिर्थ संगम रार्इका रचनाहरु यौवन भएर वगेपनि निस्कर्षमा क्रन्दन , चिन्तन , पिडा, क्रोध, विवसता, चित्कार, अटहास, अनायसता, आँसु, हाँसो , रोदन, छट्पटाहट, माँया, प्राप्ति देखि लिएर राजनितिक विज्ञानको सम्भावना सम्म पुगेका छन् । यतिहुँदा हुदै पनि देखिएको नराम्रो पक्षलाई औँल्याउनु समिक्षकको कर्तव्य ठान्दछु ।
बहाँका रचनाहरु त्यति प्रगतिवादि छैनन् । कथाको निस्कर्षशुन्यवादि छ यसले पाठकलाई सुसुचित गर्न सकेको छैन निर्माण दिन सकेको छैन । सुद्धासुद्धिमा ध्यान नदिएबाट सात्यिकार संगम केहि हतारिएको हो कि भन्न सक्ने ठाँउहरु छन् । साथै कुनै कुनै ठाउँमा शव्द चैनले आमेल पैदा गराएको छ । एउटै श्रष्टाको रचनाहरुको दुइ स्थान पाएको छ यसो नहुनु चाहिँ राम्रो हो ।
दृष्टान्त -सायद कुनै पर पुरुषको र्स्पर्स हुनुपर्छ । पृष्ठ :३४
आस्थाको दुवै नितम्व अमितको ढाडमा ठोकिँदा । पृष्ठ ३९
तीन खण्डमा विभाजित यो पुस्तकमा दोहामा रहेर कलम चलाउने स्थापित साहित्यकार अथवा साहित्यमा महत्व पूर्ण योगदान दिने साहित्यकार तथा कृति प्रकाशन गर्ने श्रष्टाहरुलाई पनि समेटिएबाट यो सोच नविनतम हो भन्नु पर्छ । दोश्रो खण्डको सुभारम्भमा सिताराम आचार्यबाट लिखित सँस्मरण आलेख लेखीको छ । यो सँस्मरणमा विश्व साइकल यात्रामा भोगेका तितो मिठो स्मरणहरु चित्रित छ यसको निस्कर्ष के छ भने प्रदेशमा पनि विश्वमा रहेका नेपाली मुलका नेपालीले सहयोगको आदानप्रदान गर्दो रहेछ भन्ने देखाइएको छ एक बर्मेली नेपालीले सितारामजी लाई सहयोग गरेको छ जो स्वदेशी नेपाली पनि गर्न सक्ने थिएन ।
मेरो खोटाङ्ग यात्रा र साले जिन्दगी शिर्षकबद्ध सँस्मरण लेख साहित्यकार विक्रम चेतनसिल रार्इ ज्युले लेख्नु भएको छ यो लेख घतलाग्दो छ जो एक पटक पढ्नै पर्छ । बषौँ पछि दोहा कतारबाट गाँउ पुग्दा नेपालको हस्ती साहित्यकारहरुसँग भलाकुसारी गरेको रोचक घटनालाई कलात्मक ढङ्गले प्रष्टाएका छन् । २ वटा यात्रा सँस्मरण लेख र भरतविशाल रार्इको हार्दिक श्रदाञ्जली वाइ वाइ दिवश दाइ शिर्षकबद्ध समर्पण वियोगान्त घटना क्रम जोडिएको छ साथै सेलिङ्ग के सीको कथा तिर्खा इखालु रमेश गेलालको घचघचि व्यङ्गय प्रहार विमा खेति यथार्थपरक छ । यो व्यङ्गयले विमाको खेति गर्ने छदम भेषीहरुलाई मिठो व्यङ्गय प्रहार गरेका छन् । दोस्रो खण्ड भित्र परेका ३ वटा कविताहरु स्थापित कलमहरुले लेखेका कविताहरु छन्, जो अत्यन्तै सँवेदनशील र गहकिला छन् । कवि गिरि श्रीस मगरको आस्था होचिएपछि शिर्ष कविताले दरिद्रताको पराकाष्टाबाट क्रान्तिको बुलन्दि गरेका छन । साथै कवि महेन्द्र अदृष्य रार्इको
मरुभुमि कविताले रेगिस्थानमा एउटा नेपालीले भोगेका कुराहरु कवितामार्फ कलात्मक शैलीमा प्रस्तुत गरेका छन् । साथै तुलसी विवस भटर्राई आफु कविता बनेर अर्धसत्य ओकलेका छन् । अस्थिरताको नेपाली राजनितिले जन्माएका ज्यानमारा प्रवृतिको चित्रण गरेका छन् ।
तिन खण्डमा विभाजित यो पुस्तकमा ६५ जना कवि साहित्यकारको कविता, गजल, लघुकथा, यात्रा सँस्मरण, मुत्तक, चिठिपत्र, रुवाइ बिचार गीत लगायत राम्रा राम्रा रचनाहरु समावेस गरिएका छन् । कलाप्रेमि मौलाधन र्राई, भुवन सुनुवार, मोहन ढुगाना मेचि पुत्र, लेखराम सापकोटा, सुनिल लिम्बु पाँचथरे साइलो, रञ्जित भण्डारी, सत्र[mय रार्इ, दुखि दिपक राजवँशी, एलन आर के मुखिया, पि आर खनाल, राज कुमार न्यौपाने, पर्शुराम पर्राई, राजु किनारा, प्रकाश बञ्जारा " विहानी", चेस कुमार र्राई, नरेन्द्र खत्रि अविरल, अष्ट जेरुङ्ग र्राई ज्वालामुखि माइला, गजिन के सोताङ्ग, घनश्याम कटेल, राजेश प्रर्साई, एन वी अन्जान, रमेश सागर, यूवराज बेघा, महेश र्राई सानु मुटु, डि आर र्राई, राम चन्द्र र्राई, भुमिराज इच्छुक, दिलिप अविरल, सिता कार्की सानु, भोजराज श्रेष्ठ एकलव्य राज, गोविन्दराज आचार्य प्रेमी, चुना पन्थ, चन्द्रशेर र्राई, शिशिर हलेसे, दिपक निरौला, राजु पौडेल, प्रविण र्राई, चन्द्र बहादुर विक, रामु टुहुरे, राम चन्द्र लामिछाने, सोमनाथ देवकोटा, पोष्टराज र्राई, कुशुम किरण, दिपक सापकोटा, शालिकराम कार्की, देव आवारा, सुरेन्द्र घिमिरे, विमल गिरी, कुन्दन दाहाल, अनुप दाहाल, नगेन्द्र शाहि, अच्युत सुवेदी, शाराष्ठ शालिक, केशर शाह, मोहन पेाख्रेल, राजेश्वर ढकाल, लगायतका स्थानिय श्रष्टा र नव प्रतिभाहरुलाई आफ्नो पुस्तकमा समेट्नुलाई नयाँ आयाम र श्रष्टासँगको तादम्यता कायम राख्न सकेका छन साहित्यकार संगमले । पुस्तकमा समेटिएको सान्दर्भिक कार्टुनचित्रले पुस्तकलाई भारी त प्रदान गरेकै छ अझ यसको आकर्षा आवरणकलाले कागजी बजारमा प्रतिस्पर्धाको माहोल खडा गर्न सकेको छ । राष्ट्रिय साहित्यकार श्रवण मुकारुङ्गको भुमिकाले पुस्तकमा सुगन्ध थपेको छ भने राजधानी अन्तराष्ट्रिय साप्ताहिकका मध्यपुर्व व्यूरो दर अल शार्क दोहाको सँयोजक दिपक पौडेलको शुभकामना साथै कान्तिपुर प्रवास साप्ताहिकका तत्कालिन अरव व्यूरो श्याम सुन्दर शशी ज्यूको पुस्तकको समालोचना गर्नु भएको छ । भने नवोदित साहित्यिक वाचनालय दोहा, कतारले सँस्थागत शुभकामना दिएर उच्च स्थानमा राखिदिएका छन् । पुस्तकलाई साथै नेपाल सरकारको प्रतिनिधित्व गरेर बसेको नेपाली राजदुतावासका महामहिम राजदुत डा. सुर्यनाथ मिश्रको गहकिलो शुभकामना, दोहा, कतारका कोरीयन नागरीक सोहि कम्पनिका ले पनि कसिलो शुभकामना दिएर विदेसीहरु सँगको मार्मिक सम्वन्ध नजिकाएको छ भने प्रकाशनको अति महत्वपुर्ण भुमिका प्रकाशक सानु मोक्तान, लिला योञ्जन मोक्तान, सिताराम आचार्यले निर्वाह गर्नु भएको छ । सँस्करण २०६६ असार ०८ प्रकाशन संख्या १,००१ मुल्य सँस्थागत करि २५ विक्रि वितरण मुल्य करि १० ने रु १०० कभर ले आउट त्रिचन्द्र प्रतिक्षा सहयोगी टि सि एस इन्टरनेसनल पव्लिकेसन शिव शक्ति, प्रेस वागबजारबाट भएको छ यस्को पृष्ठ क देखि फ सम्म र १ देखि १७७ सम्म रहेको छ यो पुस्तकलाई ठुलै मान्नु पर्छ अन्त्यमा वहाँको साहित्ययात्रा यहि गतिमा अगाडि बढ्दै जावोस शुभकामना व्यक्त गर्दछु ।
अलखोर, कतार
प्रधानसम्पादक मुग्लानी सौगात
तिन खण्डमा विभाजित यो पुस्तकमा ६५ जना कवि साहित्यकारको कविता, गजल, लघुकथा, यात्रा सँस्मरण, मुत्तक, चिठिपत्र, रुवाइ बिचार गीत लगायत राम्रा राम्रा रचनाहरु समावेस गरिएका छन् । कलाप्रेमि मौलाधन र्राई, भुवन सुनुवार, मोहन ढुगाना मेचि पुत्र, लेखराम सापकोटा, सुनिल लिम्बु पाँचथरे साइलो, रञ्जित भण्डारी, सत्र[mय रार्इ, दुखि दिपक राजवँशी, एलन आर के मुखिया, पि आर खनाल, राज कुमार न्यौपाने, पर्शुराम पर्राई, राजु किनारा, प्रकाश बञ्जारा " विहानी", चेस कुमार र्राई, नरेन्द्र खत्रि अविरल, अष्ट जेरुङ्ग र्राई ज्वालामुखि माइला, गजिन के सोताङ्ग, घनश्याम कटेल, राजेश प्रर्साई, एन वी अन्जान, रमेश सागर, यूवराज बेघा, महेश र्राई सानु मुटु, डि आर र्राई, राम चन्द्र र्राई, भुमिराज इच्छुक, दिलिप अविरल, सिता कार्की सानु, भोजराज श्रेष्ठ एकलव्य राज, गोविन्दराज आचार्य प्रेमी, चुना पन्थ, चन्द्रशेर र्राई, शिशिर हलेसे, दिपक निरौला, राजु पौडेल, प्रविण र्राई, चन्द्र बहादुर विक, रामु टुहुरे, राम चन्द्र लामिछाने, सोमनाथ देवकोटा, पोष्टराज र्राई, कुशुम किरण, दिपक सापकोटा, शालिकराम कार्की, देव आवारा, सुरेन्द्र घिमिरे, विमल गिरी, कुन्दन दाहाल, अनुप दाहाल, नगेन्द्र शाहि, अच्युत सुवेदी, शाराष्ठ शालिक, केशर शाह, मोहन पेाख्रेल, राजेश्वर ढकाल, लगायतका स्थानिय श्रष्टा र नव प्रतिभाहरुलाई आफ्नो पुस्तकमा समेट्नुलाई नयाँ आयाम र श्रष्टासँगको तादम्यता कायम राख्न सकेका छन साहित्यकार संगमले । पुस्तकमा समेटिएको सान्दर्भिक कार्टुनचित्रले पुस्तकलाई भारी त प्रदान गरेकै छ अझ यसको आकर्षा आवरणकलाले कागजी बजारमा प्रतिस्पर्धाको माहोल खडा गर्न सकेको छ । राष्ट्रिय साहित्यकार श्रवण मुकारुङ्गको भुमिकाले पुस्तकमा सुगन्ध थपेको छ भने राजधानी अन्तराष्ट्रिय साप्ताहिकका मध्यपुर्व व्यूरो दर अल शार्क दोहाको सँयोजक दिपक पौडेलको शुभकामना साथै कान्तिपुर प्रवास साप्ताहिकका तत्कालिन अरव व्यूरो श्याम सुन्दर शशी ज्यूको पुस्तकको समालोचना गर्नु भएको छ । भने नवोदित साहित्यिक वाचनालय दोहा, कतारले सँस्थागत शुभकामना दिएर उच्च स्थानमा राखिदिएका छन् । पुस्तकलाई साथै नेपाल सरकारको प्रतिनिधित्व गरेर बसेको नेपाली राजदुतावासका महामहिम राजदुत डा. सुर्यनाथ मिश्रको गहकिलो शुभकामना, दोहा, कतारका कोरीयन नागरीक सोहि कम्पनिका ले पनि कसिलो शुभकामना दिएर विदेसीहरु सँगको मार्मिक सम्वन्ध नजिकाएको छ भने प्रकाशनको अति महत्वपुर्ण भुमिका प्रकाशक सानु मोक्तान, लिला योञ्जन मोक्तान, सिताराम आचार्यले निर्वाह गर्नु भएको छ । सँस्करण २०६६ असार ०८ प्रकाशन संख्या १,००१ मुल्य सँस्थागत करि २५ विक्रि वितरण मुल्य करि १० ने रु १०० कभर ले आउट त्रिचन्द्र प्रतिक्षा सहयोगी टि सि एस इन्टरनेसनल पव्लिकेसन शिव शक्ति, प्रेस वागबजारबाट भएको छ यस्को पृष्ठ क देखि फ सम्म र १ देखि १७७ सम्म रहेको छ यो पुस्तकलाई ठुलै मान्नु पर्छ अन्त्यमा वहाँको साहित्ययात्रा यहि गतिमा अगाडि बढ्दै जावोस शुभकामना व्यक्त गर्दछु ।
अलखोर, कतार
प्रधानसम्पादक मुग्लानी सौगात
